Ασθενείς με καρκίνο του μαστού και Covid-19

Άρθρο της Εθνικής Αντιπροσώπου της Europa Donna Hellas , χειρουργού μαστού, Φιορίτας Πουλακάκη

Η πανδημία του νέου κορωνοιού Covid-19 έχει προκαλέσει τεράστιες αλλαγές στις ζωές όλων μας, μεταβάλλοντας την καθημερινότητα μας και προκαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας με αύξηση της θνησιμότητας στις ευπαθείς ομάδες, τους ασθενείς με χρόνια νοσήματα που υπολογίζονται περίπου σε 150 εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στους ασθενείς που νοσούν από καρκίνο. Πέρα από τα προβλήματα υγείας που προκύπτουν από την μόλυνση με τον ιό δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα προβλήματα από την διακοπή ή την καθυστέρηση των θεραπειών για τον καρκίνο, την καθυστέρηση στη διάγνωση καθώς και πιθανές ελλείψεις στη φαρμακοβιομηχανία σε συνδυασμό με καθυστερήσεις στις μεταφορές που μπορεί να ανακύψουν.
Οι ανάγκες για τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού διαφέρουν ανάλογα με τον χρόνο που έγινε η διάγνωση και …

είναι διαφορετικές για ασθενείς που διαγνώσθηκαν στο παρελθόν και ολοκλήρωσαν τις θεραπείες τους σε σύγκριση με εκείνους που βρίσκονται εν μέσω θεραπειών και αυτών που προσέρχονται με συμπτώματα ή παθολογικές εξετάσεις και θα διαγνωσθούν τώρα.

      Η ESMO (European Society of Medical Oncology) σε μια προσπάθεια να καθοδηγήσει τους καρκινοπαθείς με καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και να ιεραρχήσει την αναγκαιότητα επίσκεψης στον θεράποντα ιατρό ή στο νοσοκομείο έχει καθορίσει ως υψηλής, μέσης και χαμηλής προτεραιότητας σύμφωνα με με τα κριτήρια του Cancer Care Ontario, Huntsman Cancer Institute and Magnitude of Clinical Benefit Scale (MCBS) την ανάγκη επίσκεψης στον ιατρό ή στο νοσοσκομείο.

Υψηλή προτεραιότητα, χαρακτηρίζεται η κατάσταση του ασθενούς είναι άμεσα απειλητική για τη ζωή, ο ασθενής είναι κλινικά ασταθής και / ή το μέγεθος του οφέλους χαρακτηρίζει την παρέμβαση ως υψηλής προτεραιότητας (π.χ. σημαντικό συνολικό κέρδος επιβίωσης [OS] και / ή ουσιαστική βελτίωση στην ποιότητα ζωής [QoL]).

Μέση προτεραιότητα χαρακτηρίζεται η κατάσταση του ασθενούς που δεν είναι κρίσιμη, αλλά η καθυστέρηση πέραν των 6 εβδομάδων θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει το συνολικό αποτέλεσμα και / ή το μέγεθος του οφέλους πληροί τις προϋποθέσεις για ενδιάμεση προτεραιότητα.

Χαμηλής προτεραιότητας χαρακτηρίζεται η κατάσταση του ασθενούς που είναι αρκετά σταθερή ώστε οι υπηρεσίες να μπορούν να καθυστερήσουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 ή / και η παρέμβαση δεν έχει προτεραιότητα βάσει του μεγέθους του οφέλους (π.χ. κανένα κέρδος επιβίωσης χωρίς αλλαγή ή μειωμένο QoL).

Σε κλινικό επίπεδο, συγκεκριμένα για τον καρκίνο του μαστού, υψηλής προτεραιότητας επίσκεψη στον θεράποντα ιατρό είναι η ψηλάφηση ογκιδίου (που δεν έχει ταυτοποιηθεί), η υποψία καρκίνου του μαστού στην εγκυμοσύνη, οι επιπλοκές (αιμάτωμα, φλεγμονή, απόστημα) από παρεμβάσεις στον μαστό, νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού που πρέπει να χειρουργηθούν ή να ληφθεί υλικό για ιστολογική ταυτοποίηση, η χειρουργική επέμβαση μετά από νεοεπικουρική χημειοθεραπεία. Επιπλέον η υποψία υποτροπής σε ασθενείς με ιστορικό καρκίνου του μαστού στο παρελθόν, οι ασθενείς με ύποπτα ευρήματα για κακοήθεια στον μαστό μετά από διαγνωστικές εξετάσεις. Αναφορικά με τους ασθενείς που υποβάλλονται ήδη σε ακτινοβολία, πρέπει να λάβουν μετεγχειρητικά ακτινοβολία ή αντιμετωπίζουν κάποια επιπλοκή από τον νωτιαίο μυελό ή μια μεταστατική εστία στα οστά θεωρούνται υψηλής προτεραιότητας και δεν θα πρέπει να καθυστερήσουν καθόλου την ακτινοθεραπεία τους λόγω κορωνοιού. Σχετικά με την χημειοθεραπεία δεν θα πρέπει να αναβάλλονται ή να καθυστερούν οι χημειοθεραπείες στον πρώιμο καρκίνο του μαστού, στις νεοεπικουρικές θεραπείες καθώς και στις υποτροπές. Όλες οι ανωτέρω περιπτώσεις θεωρούνται υψηλής προτεραιότητας και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα.

      Μεσαίας προτεραιότητας θεωρούνται οι διανωστικές εξετάσεις σε ασυμπτωματικούς ασθενείς και ο αρχικός έλεγχος για μεταστατική νόσο σε νεοδιαγνωσμένο καρκίνο του μαστού. Επίσης χειρουργικές επεμβάσεις σε ηλικιωμένους ασθενείς με χαμηλού κινδύνου, ορμονικά ευαίσθητους όγκους που θα μπορούσαν να λάβουν ορμονοθεραπεία για μερικές εβδομάδες μέχρι να το χειρουργείο. Η χορήγηση anti HER 2 αγωγής όταν πλέον χορηγείται ως μονοθεραπεία θα μπορούσε να καθυστερήσει 6-8 εβδομάδες. Σχετικά με την ακτινοθεραπεία ηλικιωμένοι ασθενείς με χαμηλού κινδύνου όγκους θα μπορούσαν να καθυστερήσουν μερικές εβδομάδες την έναρξη των ακτινοβολιών.

      Τέλος χαμηλής προτεραιότητας επίσκεψη στο νοσοκομείο θεωρούνται οι ασθενείς με ιστορικό καρκίνου του μαστού που έχουν διαγνωσθεί στο παρελθόν έχουν ολοκληρώσει τις θεραπείες τους ή βρίσκονται υπό ορμονοθεραπεία, υποβάλλονται σε εξάμηνους ή ετήσιους ελέγχους με εξετάσεις και δεν εμφανίζουν κανένα νέο ή ανησυχητικό σύμπτωμα από την υγεία τους ή κάποιο παθολογικό εύρημα από τις εξετάσεις στις οποίες έχουν υποβληθεί. Η επίσκεψη στον θεράποντα θεωρείται χαμηλής προτεραιότητας όταν αφορά screening του γενικού πληθυσμού, χειρουργικές επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής (δεύτερο στάδιο αποκατάστασης, δημιουργία θηλών, προφυλακτικές επεμβάσεις), χειρουργικές επεμβάσεις για καλοήθη μορφώματα. Αναφορικά με την ακτινοβολία, χαμηλής προτεραιότητας θεωρείται το μη διηθητικό καρκίνωμα (in situ) το οποίο θα μπορούσε με ασφάλεια να ακτινοβοληθεί μετά από 6-8 εβδομάδες.

Βιβλιογραφία:

-Esmo management and treatment adapted recommendations in the covid-19 era- Breast cancer

-European patient forum Covid-19 resources https://www.eu-patient.eu/COVID-19/