Δικαίωμα στη Λήθη δεν σημαίνει να μη μιλάμε για αυτό

Της Αντιγόνης Κρέτση, μέλους του ΔΣ της Europa Donna Hellas NLP Master Trainer & Coach, Σύμβουλος Στρατηγικής & Επικοινωνίας.

Αν ένας πολίτης διαπράξει κάποιο ποινικά κολάσιμο αδίκημα και στη συνέχεια εκτίσει την ποινή του, μπορεί, ύστερα, να συνεχίσει κανονικά να έχει συναλλαγές με τα τραπεζικά ιδρύματα και τις ασφαλιστικές εταιρίες, όπως κάθε άλλος πολίτης, απαλλαγμένος από το «βεβαρημένο ιστορικό» του. Αν, όμως, κάποιος πολίτης, νοσήσει από κάποιας μορφής καρκίνου, το «έγκλημα» φαίνεται είναι τόσο βαρύ, που δεν επιδέχεται ίδιας μεταχείρισης.

Χιλιάδες πολίτες που είχαν την ατυχία να νοσήσουν από καρκίνο και την τύχη να επιβιώσουν από αυτόν, συνεχίζουν να κουβαλούν το «στίγμα» του καρκινοπαθούς στις συναλλαγές τους με τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρίες. Ένα στίγμα που συνεχίζει να υπάρχει εφόρου ζωής, ανεξάρτητα από το αν είχαν νοσήσει πριν πέντε, δέκα ή και τριάντα χρόνια. Φαίνεται παράλογο; Κι όμως αυτή είναι η πραγματικότητα στην Ελλάδα του σήμερα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι άνθρωποι που κατάφεραν να επιβιώσουν από κάποιας μορφής καρκίνου, ύστερα από τη χαρά της επιβίωσης, έρχονται αντιμέτωποι με πολλά θέματα ανισότητας, ένα από τα οποία είναι η αδυναμία να λάβουν κάποιο δάνειο, όπως στεγαστικό, ή κάποια ιατρική ασφάλεια ή ασφάλεια ζωής και να μπορούν να έχουν ίσο δικαίωμα με όποιον άλλον πολίτη, χωρίς να προσμετράτε ο «πρότερος ανέντιμος βίος» τους – το γεγονός, δηλαδή, ότι κάποτε είχαν νοσήσει.

Θεωρούνται, με απλά λόγια, «ρίσκο» και λαμβάνουν μια «τιμωρία οικονομικής φύσεως» (που κατάφεραν να ζήσουν άραγε;;; ) που ισχύει για πάντα, μέχρι να έρθει η ώρα όντως να πεθάνουν, από γηρατειά ίσως. Το σύστημα που συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και σήμερα δείχνει τόσο παράλογο, όσο το να μην επιτρέπαμε σε κάποιον να λάβει ασφάλεια αυτοκινήτου ή ακόμα και να αγοράσει ένα ποδήλατο, επειδή μια φορά, κάποτε, είχε τρακάρει – οπότε και είναι ρίσκο να του επιτρέψουμε να κυκλοφορήσει ξανά με όποιας μορφής τροχοφόρο στο δρόμο.

Το δικαίωμα στη λήθη, πιο συγκεκριμένα, αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Καταπολέμηση του Καρκίνου και ξεκίνησε να αναγνωρίζεται ήδη σε χώρες της Ε.Ε., όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ιταλία και η Κύπρος.

Στις χώρες αυτές, για τη λήψη δανείων μέχρι ενός ποσού και για τη σύναψη συμβολαίων ασφαλειών ζωής και για την εξασφάλιση των δανείων αυτών, απαγορεύεται η συνεκτίμηση του ιστορικού καρκίνου, εφόσον έχει παρέλθει συγκεκριμένος αριθμός ετών από την επιτυχή ολοκλήρωση του θεραπευτικού πρωτοκόλλου της νόσου (5 ή 10 έτη κατά περίπτωση), κατά τη διάρκεια των οποίων δεν υπήρξε κάποια υποτροπή ή θεραπευτική αντιμετώπιση. Όπου «ολοκλήρωση θεραπείας» σημαίνει το τέλος της ενεργούς φάσης θεραπείας κατά του καρκίνου, περιλαμβανομένων χειρουργικής επέμβασης,ακτινοθεραπείας ή/και φαρμακευτικής θεραπείας, σύμφωνα με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, ανεξαρτήτως αν εξακολουθεί να απαιτείται θεραπεία όπως ορμονοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία.

Ο αγώνας για το Δικαίωμα στη Λήθη

Ο αγώνας για το Δικαίωμα στη Λήθη στην Ελλάδα ξεκίνησε στη Europa Donna Hellas ήδη από τις αρχές Μαρτίου 2023, με τη δημιουργία εκδήλωσης με θέμα «Ζώντας με Καρκίνο του Μαστού» στο Ευρωκοινοβούλιο, την οποία διοργάνωσε η Πρόεδρος της Europa Donna Hellas και Ευρωβουλευτής, κα Έλενα Κουντουρά, με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας. Εκεί, διενεργήθηκαν ομιλίες διακεκριμένων στον τομέα τους ανθρώπων, όπως ειδικών επιστημόνων και γιατρών, μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Europa Donna Hellas, της Ευρωπαϊκής Europa Donna και της Europa Donna Κύπρου, καθώς και της Επιτρόπου Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κας Στέλλας Κυριακίδου. Μία από τις ομιλίες αυτές αφορούσε στο Δικαίωμα στη Λήθη. Πιο συγκεκριμένα, η ομιλία της κας Στέλλας Ζουλινάκη, Γενικής Γραμματέως της Europa Donna Hellas και Ασφαλιστικού Πράκτορα, επικεντρωνόταν στο Δικαίωμα στη Λήθη, αναλύοντας τι είναι, για ποιο λόγο είναι απαραίτητη η νομοθέτησή της από όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναφερόμενη σε επιτυχημένα case – studies χωρών που την έχουν ήδη θεσμοθετήσει, όπως αυτό της Γαλλίας και της Κύπρου.

Ποια είναι, όμως, η Europa Donna Hellas; Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό Σωματείο, εγγεγραμμένο στο Υπουργείο Υγείας, που συμμετέχει ως Εθνική Αντιπροσωπία του διεθνούς μη κερδοσκοπικού Οργανισμού Europa Donna – The European Breast Cancer Coalition, του οποίου μέλη είναι συνδεδεμένες ομάδες από 47 χώρες, κράτη-μέλη, σε ολόκληρη την Ευρώπη, και αποτελεί όργανο Συνηγορίας και Διεκδίκησης.

Στόχος της Europa Donna Hellas είναι κάθε γυναίκα στην Ελλάδα να έχει την ίδια πρόσβαση σε αρίστης ποιότητας έγκαιρη ανίχνευση, διάγνωση, θεραπεία και μετεγχειρητική φροντίδα, ανεξάρτητα από το οικονομικό της υπόβαθρο, τη φυλή, το μορφωτικό επίπεδο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό της ή όποιον άλλον παράγοντα. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, πέραν της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης για τον καρκίνο του μαστού, ως Σωματείο, ασκεί πιέσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, πολιτικό ή μη, συνεργαζόμενοι με την Ευρωπαϊκή Κοινοβουλευτική ομάδα για τον Καρκίνο του Μαστού (EPGBC) και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στο 8ο Συνέδριο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου που έλαβε χώρα από 2 έως και 4 Φεβρουαρίου 2024, έχοντας ως σημείο αναφοράς την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, η οποία τιμάται στις 4 Φεβρουαρίου, στο οποίο παρευρισκόμενη ήταν και η Europa Donna Hellas, ανάμεσα στην ανάδειξη σημαντικών θεμάτων πολιτικής της υγείας και των εξελίξεων που επηρεάζουν την ποιότητα της παρεχόμενης ογκολογικής περίθαλψης και φροντίδας στη χώρα μας, συζητήθηκε εκτεταμένα, όπως ήταν αναμενόμενο, και το Δικαίωμα στη Λήθη, με panel διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων ομιλητών.

Καλεσμένη ομιλήτρια στο panel ήταν και η Dr Francoise Meunier, ιδρύτρια της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας κατά των διακρίσεων για τους επιβιώσαντες από καρκίνο. Στις συναντήσεις που ακολούθησαν του συνεδρίου, τόσο μεταξύ επιτροπής από το Δ.Σ. της Europa Donna Hellas και της κας Meunier, όσο και μεταξύ της Προέδρου του Σωματείου και Ευρωβουλευτού, κας Έλενας Κουντουρά, και της κας Menieur, αλλά και με τους εκπροσώπους του European Cancer Organisation (ECO), αναδείχτηκε ακόμα περισσότερο το κοινό πεδίο δράσης και η ανάγκη συστράτευσης για την επίτευξη του κοινού στόχου.

Μεταξύ άλλων, τονίστηκε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να βασιστεί στα παραδείγματα της Γαλλίας, που έχει θεσμοθετήσει το Δικαίωμα στη Λήθη με 5ετή αναμονή, της Ρουμανίας με 7ετή αναμονή, και των χωρών Βέλγιο, Πορτογαλίας, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου, Κύπρου και Ιταλίας που έχουν ήδη θεσμοθετήσει το Δικαίωμα στην Λήθη με 10ετή αναμονή.

Εκτός από τα πολύ ενδιαφέροντα panels και ομιλίες, όμως, στο Συνέδριο που διοργάνωσε η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου, υπήρξαν και δύο πολύ θετικές εξελίξεις, αποτέλεσμα των τόσων προσπαθειών που έχει καταβάλει η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου, η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος, η Europa Donna Hellas, αλλά και όλων όσων πάλεψαν, ο καθένας από τη δική του πλευρά, για τη διασφάλιση αυτού του σημαντικού δικαιώματος. Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κος Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στο συνέδριο, δεσμεύτηκε για τη διαμόρφωση ενός Κώδικα Δεοντολογίας για το Δικαίωμα στη Λήθη, κώδικα που ήδη διαμορφώνεται και υπογράφεται από τις ασφαλιστικές εταιρίες με πρωτοβουλία και της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδας.

Όπως υπογράμμισε ο κος Χατζηδάκης, «Οι επιβιώσαντες, ακόμη και αν έχουν παρέλθει δεκαετίες από την περίοδο που νόσησαν από καρκίνο, αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως είναι η λήψη δανείων ή η ασφάλεια ζωής, σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν εμπειρία καρκίνου. Το θέμα αυτό είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για όσους έχουν νοσήσει σε νεαρή ή παιδική ηλικία».

Παράλληλα, ο Υπουργός Υγείας, κος Άδωνις Γεωργιάδης, κατά τη διάρκεια της δικής του ομιλίας στο συνέδριο, αναφέρθηκε στην Υπουργική  Απόφαση που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως για τη δημιουργία Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών, ζητούμενο πολλών ετών όλων των εμπλεκόμενων φορέων στην φροντίδα του καρκίνου στη χώρα μας και project στο οποίο συμμετείχε εδώ και μερικά χρόνια η Europa Donna Hellas με «τραπέζι εργασιών» στο Υπουργείο Υγείας. 

Η ύπαρξη αυτού του Μητρώου, θα διευκολύνει, ανάμεσα σε πολλά άλλα, και τη θεσμοθέτηση του Δικαιώματος στη Λήθη, καθώς το ζήτημα που προκύπτει στις συζητήσεις μεταξύ ασφαλιστικών εταιριών, τραπεζών κλπ. είναι η έλλειψη ακριβούς αριθμού νοσούντων και επιβιωσάντων ανά τύπο καρκίνου, hard facts αριθμών δηλαδή που θα αποδεικνύουν αυτό που ήδη γνωρίζουν γιατροί, νοσηλευτές και πάσης φύσεως ειδικοί σχετικά με τον καρκίνο γενικά και τον καρκίνο του μαστού, πιο συγκεκριμένα: ότι πρόκειται για μια νόσο που πλέον ως επί το πλείστον μπορεί και θεραπεύεται.

Ο κος Γεωργιάδης εξήγησε ότι έχουν δοθεί στην ΗΔΙΚΑ οι σχετικές οδηγίες για την καταγραφή των καρκινοπαθών με στόχο τόσο την παρακολούθηση της εικόνας της φαρμακευτικής δαπάνης όσο και την εξέλιξη της υγείας των ασθενών. Δήλωσε, επίσης, ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα ολοκληρωθεί η προεργασία του Υπουργείου Υγείας, για να συνταχθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024 το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καρκίνου που ορίζει τις δράσεις που θα έχουν στόχο την ολιστική αντιμετώπιση της νόσου.

Είναι σημαντικό, επίσης, να σημειωθεί ότι σε συνάντηση που έλαβε χώρα μεταξύ αντιπροσωπείας μελών του Δ.Σ. της Europa Donna Hellas και της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος σχετικά με το Δικαίωμα στη Λήθη και τη δημιουργία του σχετικού Κώδικα Δεοντολογίας, έγινε σαφές ότι οι δύο φορείς είναι πλήρως ευθυγραμμισμένοι σχετικά με την πρόθεσή τους να προσπαθήσουν και για τη διεκδίκηση θεσμοθέτησης του Δικαιώματος στη Λήθη, ύστερα από το πρώτο βήμα της υιοθέτησης του Κώδικα Δεοντολογίας.

Όπως γίνεται ξεκάθαρο, η συστράτευση και συνεργασία όλων των φορέων και όλων των Μ.Κ.Ο. που ασχολούνται με τον καρκίνο για τη συνέχιση και εντατικοποίηση των προσπαθειών για θεσμοθέτηση του Δικαιώματος στη Λήθη – και όχι μόνο κώδικα δεοντολογίας, που είναι σαφώς μια αρχή, αλλά δεν είναι αρκετό – έρχεται να γίνει πιο σημαντική από ποτέ, ειδικά αυτή ειδικά τη χρονική περίοδο που οι εξελίξεις δείχνουν να τρέχουν.

Γιατί αν Αλλάξουμε Στάση και Πάρουμε Θέση όλοι μαζί, παλεύοντας για τα δικαιώματα των υγιών, πλέον, ανθρώπων που κάποτε νόσησαν με καρκίνο, θα έχουμε πετύχει ένα πολύ σημαντικό βήμα και στην πραγματική ύπαρξη ισότητας μεταξύ των ανθρώπων, για την οποία όλοι συνεχώς συζητούμε. Η προσπάθεια συνεχίζεται, ενώ μπορούμε να πάρουμε μια ανάσα αισιοδοξίας και ικανοποίησης.