Θεραπεία για τον Καρκίνο Μαστού

Μόλις διαγνωστεί ο καρκίνος, η ασθενής και ο γιατρός της θα αποφασίσουν το πρόγραμμα της θεραπείας της, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ασθενούς και τα αποτελέσματα των εξετάσεών της. Το πρόγραμμα αυτό θα απαρτίζεται από μία ή περισσότερες συγκεκριμένες θεραπείες, οι οποίες στοχεύουν με διαφορετικό τρόπο τα καρκινικά κύτταρα και μειώνουν το κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, όσο προχωρά η θεραπεία, ενδεχομένως να απαιτούνται τροποποιήσεις της, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες κάθε γυναίκας και πάντα με οδηγό την ομάδα των γιατρών της.
Η επιτυχής αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού συνίσταται στην απομάκρυνσή του ή στον έλεγχό του για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, με δεδομένο ότι ο καρκίνος του μαστού χαρακτηρίζεται από πολλά διαφορετικά καρκινικά κύτταρα, η απομάκρυνσή τους ίσως να απαιτεί διαφορετικές θεραπείες. Έτσι, ένα πρόγραμμα θεραπείας μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής:

  • Χειρουργική Επέμβαση
  • Ακτινοθεραπεία
  • Χημειοθεραπεία
  • Ορμονοθεραπεία (θεραπεία αναστολής των οιστρογόνων)
  • Στοχευμένες θεραπείες

Ο καθορισμός της θεραπείας κάθε γυναίκας απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό. Το ιδανικό πρόγραμμα θεραπείας καταπολεμά όλα τα στοιχεία στο εσωτερικό των κυττάρων, που προκάλεσαν την ανάπτυξη και την εξάπλωση του καρκίνου.


 

Χειρουργική Επέμβαση

Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί συνήθως τη θεραπεία πρώτης γραμμής για τον καρκίνο του μαστού. Η εκτέλεσή της αποφασίζεται με βάση αρκετούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα το στάδιο του καρκίνου, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και τις προσωπικές επιθυμίες της ασθενούς.
Η επέμβαση αφαίρεσης του όγκου, η οποία λέγεται και επέμβαση διατήρησης του μαστού, είναι η αφαίρεση του όγκου μόνο, καθώς και μικρής ποσότητας του περιβάλλοντος ιστού.
Μαστεκτομή λέγεται η αφαίρεση ολόκληρου του μαστού. Η μαστεκτομή έχει εξελιχθεί αρκετά και πλέον είναι λιγότερο επεμβατική από ότι παλιότερα, καθώς τώρα πια δεν αφαιρούνται οι μύες κάτω από το μαστό.
Η αφαίρεση των λεμφαδένων ή εκτομή των μασχαλιαίων λεμφαδένων μπορεί να πραγματοποιηθεί παράλληλα με την αφαίρεση του όγκου ή τη μαστεκτομή, αν η βιοψία έχει δείξει πως ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέρα από τους γαλακτοφόρους πόρους. Ορισμένες ασθενείς μπορούν να υποβληθούν στη λιγότερο επεμβατική εκτομή του λεμφαδένα-φρουρού.


 

Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία αποτελεί μια συστημική θεραπεία. Αυτό σημαίνει πως επιδρά σε ολόκληρο το σώμα, μέσω του κυκλοφορικού. Στόχος της χημειοθεραπείας και των υπόλοιπων συστημικών θεραπειών είναι η εξόντωση των καρκινικών κυττάρων που ενδεχομένως έχει εξαπλωθεί και σε άλλα σημεία του σώματος, εκτός από εκείνο όπου εμφανίστηκαν αρχικά.
Η χημειοθεραπεία είναι αποτελεσματική κατά των καρκινικών κυττάρων, γιατί τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε αυτή δρουν πολύ αποτελεσματικά στα ταχέως διαιρούμενα κύτταρα. Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας οφείλονται στο ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν είναι τα μόνα ταχέως διαιρούμενα κύτταρα του σώματος. Και τα κύτταρα του αίματος, του στόματος, της γαστρεντερικής οδού, της μύτης, των νυχιών, του κόλπου και των μαλλιών μας διαιρούνται συνεχώς και ταχύτατα. Έτσι, η χημειοθεραπεία τα επηρεάζει εξίσου με τα καρκινικά.
Ωστόσο, η χημειοθεραπεία στις μέρες μας είναι πολύ καλύτερα ανεκτή, από ό,τι παλιότερα. Και για πολλές γυναίκες αποτελεί δικλείδα ασφαλείας για την αποφυγή υποτροπής του καρκίνου. Είναι επίσης σημαντικό να θυμάστε πως τα όργανα που δεν αποτελούνται από ταχέως διαιρούμενα κύτταρα, όπως του συκωτιού και των νεφρών, σπάνια επηρεάζονται από τη χημειοθεραπεία. Εξάλλου, οι γιατροί και οι νοσοκόμες σας θα παρακολουθούν προσεκτικά τις παρενέργειες αυτές, ώστε να τις αντιμετωπίζουν, για να νιώθετε καλύτερα.
Και στην περίπτωση της χημειοθεραπείας, τα φάρμακα που θα χρησιμοποιηθούν αποφασίζονται με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ασθενούς και παράγοντες όπως η μετάσταση στους λεμφαδένες, το μέγεθος του όγκου, το στάδιο κ.ά. Ο γιατρός είναι αρμόδιος για την επιλογή των καταλληλότερων φαρμάκων.


 

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία είναι μια εξαιρετικά αποτελεσματική και στοχευμένη μέθοδος εξόντωσης των καρκινικών κυττάρων που ενδεχομένως έχουν παραμείνει στο μαστό, μετά από την επέμβαση. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του μαστού κατά 70%. Παρόλο που πολλές ασθενείς τη φοβούνται, η ακτινοθεραπεία είναι καλά ανεκτή και οι παρενέργειές της περιορίζονται στο σημείο που ακτινοβολείται.
Η ακτινοθεραπεία συντονίζεται από τον ακτινοθεραπευτή-ογκολόγο.


 

Ορμονοθεραπεία

Η ορμονοθεραπεία εφαρμόζεται στην αντιμετώπιση του θετικού σε υποδοχείς οιστρογόνων καρκίνου του μαστού και δρα με δύο τρόπους: 

  • Μειώνοντας τα επίπεδα οιστρογόνων
  • Αναστέλλοντας τη δράση των οιστρογόνων

Η μεγαλύτερη ποσότητα οιστρογόνων των γυναικών παράγεται από τις ωοθήκες. Τα οιστρογόνα ευνοούν την ανάπτυξη του θετικού σε υποδοχείς οιστρογόνων καρκίνου του μαστού. Έτσι, η μείωση της ποσότητας οιστρογόνων ή η αναστολή της δράσης τους μπορεί να επιφέρει τη συρρίκνωση των όγκων και τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής των καρκίνων αυτών. Η ορμονοθεραπεία δεν είναι αποτελεσματική στους αρνητικούς σε υποδοχείς οιστρογόνων καρκίνους. Η ορμονοθεραπεία περιλαμβάνει αρκετές κατηγορίες ουσιών, όπως τους αναστολείς της αρωματάσης και τους επιλεκτικούς ρυθμιστές των υποδοχέων οιστρογόνων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αφαιρούνται οι ωοθήκες και οι σάλπιγγες είτε για την αντιμετώπιση του θετικού σε υποδοχείς οιστρογόνων καρκίνου είτε ως μέτρο πρόληψης για τις γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Επίσης, διακόπτεται και η λειτουργία των ωοθηκών προσωρινά, με τη χρήση κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής. Πρέπει να διευκρινιστεί πως η ορμονοθεραπεία ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Αυτή χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση δυσάρεστων παρενεργειών της εμμηνόπαυσης, όπως οι εξάψεις και οι διαταραχές της διάθεσης.


 

Στοχευμένες θεραπείες

Οι στοχευμένες θεραπείες κατά του καρκίνου είναι θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων, όπως τις πρωτεΐνες που ευνοούν την ταχεία και μη φυσιολογική ανάπτυξή τους. Σε γενικές γραμμές, οι στοχευμένες θεραπείες επηρεάζουν τα υγιή, φυσιολογικά κύτταρα, λιγότερο από ό,τι η χημειοθεραπεία. Ορισμένες στοχευμένες θεραπείες είναι αντισώματα, που λειτουργούν όπως τα φυσιολογικά αντισώματα που παράγει το ανοσοποιητικό μας σύστημα.


 

Νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις

Προσπαθώντας να επιτύχουν την καλύτερη δυνατή έκβαση με το μικρότερο σωματικό και ψυχικό κόστος για την ασθενή, οι επιστήμονες διερευνούν νέες μεθόδους αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού.


 

Βιολογική θεραπεία (μονοκλωνικά αντισώματα)

Ειδικά αντισώματα προσδένονται στα καρκινικά κύτταρα σε ειδικές θέσεις, μέσω των οποίων τα καρκινικά κύτταρα υποδέχονται μόρια-μηνύματα που τα «ειδοποιούν» να ενεργοποιηθούν και να πολλαπλασιαστούν. Τα μονοκλωνικά αντισώματα εμποδίζουν την άφιξη αυτών των μηνυμάτων και έτσι αναστέλλουν την περαιτέρω ανάπτυξη του όγκου.


 

Αναστολείς της τυροσινικής κινάσης

Πρόκειται για στοχευμένη θεραπεία που εμποδίζει την κυτταρική επικοινωνία και αύξηση των καρκινικών κυττάρων. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με άλλα αντικαρκινικά φάρμακα.


 

Στοχευμένη θεραπεία κατά του γονιδίου HER2

Το HER2 είναι ένα γονίδιο, το οποίο ρυθμίζει την ανάπτυξη των κυττάρων. Για λόγους που δεν είναι κατανοητοί, πολλές φορές υφίσταται ενίσχυση και οδηγεί σε ταχεία κυτταρική διαίρεση και ανάπτυξη όγκου. Περίπου 25% των καρκίνων του μαστού είναι HER2-θετικοί, δηλαδή εμφανίζουν ενίσχυση του γονιδίου αυτού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν χορηγηθούν φάρμακα που στοχεύουν ειδικά το HER2, αυξάνεται η επιβίωση τόσο στον πρώιμο όσο και στον μεταστατικό καρκίνο του μαστού.


 

Στρατηγικές ελέγχου της νόσου

Η ρήση «η άγνοια σκοτώνει, η πρόληψη σώζει» επιβεβαιώνεται απολύτως στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού. Για την καταπολέμηση της νόσου απαιτούνται ολοκληρωμένα προγράμματα που να περιλαμβάνουν:

  • Εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού
  • Προγράμματα μαστογραφικού ελέγχου ανίχνευσης του πληθυσμού
  • Εμπεριστατωμένη θεραπεία από διεπιστημονικές ομάδες
  • Συνεχιζόμενη επιμόρφωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού
  • Εφαρμογή υψηλών προτύπων όσον αφορά στην ποιότητα των μαστογραφιών
  • Ίδρυση εθνικών μητρώων καρκίνου για λήψη ασφαλών στατιστικών στοιχείων
  • Χρηματοδότηση της έρευνας

Στην Ευρώπη των 27, η καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού δεν είναι μόνο εθνική υπόθεση.
Αποτέλεσμα της συντονισμένης προσπάθειας πολλών ομάδων και οργανώσεων ήταν οι τελευταίες κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο καλεί τα κράτη-μέλη:

  • Να καθιερώσουν σε πανεθνική κλίμακα τον προσυμπτωματικό έλεγχο με μαστογραφία, παρέχοντας ανά διετία σε όλες τις γυναίκες 50-69 ετών μαστογραφικό έλεγχο, η ποιότητα του οποίου θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε
  • Να διασφαλίσουν έως το 2016 πανεθνικής εμβέλειας περίθαλψη σε πιστοποιημένα κέντρα μαστού πολλαπλών ειδικοτήτων
  • Να βελτιώσουν την πολιτική πληροφόρησης όσον αφορά στη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου με μαστογραφία, προκειμένου να αυξηθούν ο βαθμός αποδοχής της και το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών
  • Να στηρίξουν την έρευνα για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Μέχρι σήμερα, μόνο 11 από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν εφαρμόσει τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες. Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί στην καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού, απαιτείται εντατικοποίηση των προσπαθειών, ιδίως σε ό,τι αφορά τον συντονισμό των εθνικών πολιτικών, την ανάδειξη βέλτιστων πρακτικών και, βεβαίως, την εντατικοποίηση της έρευνας και τη συστηματοποίηση της πρόληψης.

Σύμφωνα με τις σύγχρονες αντιλήψεις, η αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού απαιτεί την ύπαρξη εξειδικευμένων διεπιστημονικών πιστοποιημένων κέντρων μαστού. Ο σκοπός αυτών των κέντρων είναι διττός:
α) να παρέχουν τακτικό προληπτικό έλεγχο και, σε περίπτωση καλοήθους όγκου, τελική διάγνωση χωρίς καθυστέρηση και καθησυχασμό της ασθενούς
β) σε περίπτωση διάγνωσης της νόσου, να παρέχουν θεραπεία με συστηματικό τρόπο και σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα φροντίδας.


 

Κέντρα μαστού

Τι είναι το κέντρο μαστού…

Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης αν αντιμετωπιστούν σε εξειδικευμένες μονάδες, στις οποίες ομάδες ιατρών συνεργάζονται και αντιμετωπίζουν μεγάλους αριθμούς ασθενών. Αυτό σημαίνει ότι κανένας ειδικός δεν λειτουργεί μεμονωμένα, αλλά ότι η φροντίδα της κάθε ασθενούς αποφασίζεται μετά από συζήτηση πολλών έμπειρων ειδικών που δουλεύουν μαζί στο ίδιο κέντρο.
Βασικά χαρακτηριστικά ενός κέντρου μαστού

  • Κάθε κέντρο μαστού χειρουργεί τουλάχιστον 150 περιστατικά πρωτοεμφανιζόμενου καρκίνου του μαστού ανά έτος 
  • Διευθύνεται από εξειδικευμένο ιατρό
  • Η διεπιστημονική ομάδα αποτελείται από εξειδικευμένους στη χειρουργική του μαστού ιατρούς, αλλά περιλαμβάνει και άλλες ειδικότητες, όπως ακτινολόγους, παθολόγους-ογκολόγους, παθολογοανατόμους, νοσηλευτές και βοηθούς ακτινολογικών εργαστηρίων, καθώς και έναν διαχειριστή δεδομένων
  • Πραγματοποιείται διεπιστημονική σύσκεψη μία φορά την εβδομάδα
  • Διασφαλίζεται η κλινική έρευνα
  • Οι ιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό συμμετέχουν τακτικά σε προγράμματα επιμόρφωσης
  • Οι ιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό αξιολογούνται συστηματικά για τις γνώσεις τους
  • Οι ασθενείς ελέγχονται και παρακολουθούνται σε συστηματική βάση
  • Παρέχεται ψυχο-ογκολογική συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη, καθώς και πρόσβαση σε φυσιοθεραπευτικές και κοινωνικές υπηρεσίες